در ویدئوی زیر نمونه‌ای از تدریس و آموزش منطق دهم انسانی، توسط گروه آموزشی فاب ارائه شده. برای دسترسی به ویدئوهای بیشتر می‌تونین اپلیکیشن فاب رو دانلود و نصب کنین.
اگه بخوایم دیدگاه ارسطو رو در منطق بررسی کنیم باید بگیم که منطق علم نیست؛ بلکه ابزاریه برای ارزش‌گذاری و پیشگیری از بروز خطا در اندیشه انسانها. چرا که انسان تنها موجودیه که قدرت اندیشیدن داره.
پس طبیعیه که اندیشه‌اش گاهی به خطا بره. به همین دلیل منطق به عنوان مقدمه‌ای برای فلسفه در رشته علوم انسانی تدریس میشه.
در اپلیکیشن آموزشی فاب منطق دهم انسانی با جزئیات کامل به همراه نکات درسی این کتاب ارائه شده.
سرفصل‌های منطق دهم
کتاب منطق که در پایه دهم انسانی تدریس میشه، حاوی مطالب بسیار مهمی در حوزه شناخت کلماته. مخصوصاً در مباحثی مثل قضایا (جملات منطقی) و شناخت انواع مغالطه‌ها (خطاهای اندیشه) مطالب خیلی مهمی رو پوشش میده.
در پایان برخی از دروس منطق دهم انسانی، به حل تمرینات مختصر و کاربردی پرداخته میشه. انجام این تمارین به تفهیم مطالب در ذهن دانش‌آموزان کمک زیادی میکنه. تمرینات و مثال‌های کتاب منطق دهم شامل دو بخش اصلی میشه که عبارتند از:
- بخش تصورات که تعریف صحیح، جزئی و کلی و ارتباط مفاهیم کلی رو در بر می‌گیره.
- بخش تصدیقات که انواع قضایا از جمله: قضیه حملی، شرطی، شخصی رو توضیح میده. قیاس‌های اقترانی و استثنایی هم در این بخش توضیح داده میشه.
در ادامه، دروس سرفصل‌های منطق دهم انسانی رو به صورت مفصل توضیح میدیم.
منطق، ترازوی اندیشه
منطق، ترازوی اندیشه، اولین درس کتاب منطق پایه دهم انسانیه که مباحث زیر رو پوشش میده:
- تعریف علم منطق
- بیان حکایات
- تاریخچه علم منطق
همچنین در این درس حیطه کاربرد منطق یعنی تعریف و استدلال مورد بررسی قرار می‌گیره.
لفظ و معنا
موضوعات مورد بحث در درس دوم منطق دهم انسانی عبارتند از:
- اشتراک لفظ
- نحوه دلالت لفظ بر معنا در جملات
- شیوه نگارش کلمات
- ابهام در مرجع ضمیر
- مغالطات ناشی از الفاظ
مفهوم و مصداق
مفهوم و مصداق دو اصطلاح در علم منطق هستن که به این شکل تعریف میشن:
- مفهوم: معنای کلماتی که می‌تونیم بفهمیم و درک کنیم. مثلاً وقتی میگیم «انسان» یا «گل» یا «شیر» یا «مثلث»، ما می‌دونیم این کلمات چه معنایی دارن و چه خصوصیاتی رو نشون میدن. به این‌ها میگیم مفهوم.
- مصداق: اون چیزهایی که در واقعیت هستن و می‌تونیم با حواس پنجگانه ببینیم یا لمس کنیم. مثلاً وقتی میگیم «محمد» یا «این گل» یا «شیر جنگل» یا «مثلث متساوی الاضلاع»، ما می‌دونیم این‌ها چه شکلی هستن و می‌تونیم با چشممون ببینیم یا با دستمون بگیریم. این‌ها رو میگیم مصداق.
یک مثال ساده براتون می‌زنیم:
مفهوم «سگ» یعنی یک حیوان چهار پا که معمولاً پشم داره و وفاداره و می‌تونه نگهبان باشه. این مفهوم رو همه می‌فهمن و می‌دونن چیه.
مصداق «سگ» یعنی اون سگ‌هایی که توی خیابون یا خونه یا جای دیگه می‌بینیم و می‌شناسیم. مثلاً سگ سفید خونه ما یا سگ قهوه‌ای خونه همسایه یا سگ سیاه پارک. این‌ها همه مصداق مفهوم سگ هستن.
درس دوم منطق دهم انسانی، به یادگیری مفهوم و مصداق اختصاص داده شده. مفهوم یعنی معنایی که لفظ بر آن دلالت داره و از لفظ فهمیده میشه. در واقع شما قراره در این درس یاد بگیرین که مفهوم با معنا برابره.
به همین دلیل می‌تونیم بگیم: هر لفظ و کلمه‌ای معنایی داره که ما از طریق اون معنا به ماهیت لفظ یا کلمه پی می‌بریم و می‌تونیم درکش کنیم. همچنین افراد و اشیائی که در جهان واقع یا خارج وجود دارن و این مفاهیم بر آن‌ها تصدیق میشه، مصداق اون مفهوم هستن.
در واقع با دونستن معنی لغات فهم و تصدیق، می‌تونین مفهوم و مصداق رو یاد بگیرین.
اقسام و شرایط تعریف
سومین درس کتاب منطق دهم انسانی به اقسام و شرایط تعریف اختصاص داده شده. ما انسانها گاهی با مفاهیمی روبرو می‌شیم که برامون ناشناخته و مجهوله. در این موقعیت فرد دیگه‌ای با استفاده از راه‌های مختلف سعی میکنه که این مفاهیم رو برامون روشن کنه.
به این کار که برای روشن شدن و وضوح یک تصور مجهول انجام میشه، تعریف میگن. تعریف به دو نوع مفهومی و مصداقی تقسیم میشه. هر کدوم از این دو نوع تعریف، ممکنه ایراداتی هم داشته باشن.
اقسام استدلال و کاربردهای اون
درس چهارم منطق دهم انسانی به آموزش اقسام استدلال و کاربردهای آن اختصاص داده شده. استدلال دو نوع داره:
- استدلال قیاسی
- استلال استقرایی
استدلال استقرایی خودش اقسام مختلفی داره که عبارتند از:
- استقرای تمثیلی
- استقرای تعمیمی
- استنتاج بهترین تبیین
مورد آخر در زندگی روزمره انسان نقش بسیار مهمی ایفا میکنه.
قضیه حملی
در ابتدای این درس از منطق دهم انسانی به تعریف قضیه پرداخته میشه. بعد نوبت توضیح دو نوع قضیه حملی و شرطی برای دانش‌آموزه؛ قضیه حملی به قضیه‌ای میگن که در آن به ثبوت یا نفی چیزی برای چیزی حکم بشه و دو نوع متفاوت داره که عبارتند از:
- قضیه شخصیه
- قضیه محصوره
احکام قضایا
در این درس از منطق دهم بحثی با نام مربع تفاضل مطرح و سه رابطه تعریف میشه:
- تناقض
- تضاد
- تداخل
مباحث دیگه‌ای هم مثل عکس مستوی و مغالطه ایهام انعکاس، در این درس آموزش داده میشه.
قیاس اقترانی
درس هفتم منطق دهم انسانی به موضوع قیاس اقترانی اختصاص داده شده. دو قضیه زمانی نتیجه میدن که با هم ارتباط داشته باشن و همینطور جزء مشترکی بینشون وجود داشته باشه.
قیاس اقترانی قیاسیه که از این رابطه به وجود میاد و لازمه که در آن موضوع یا محمول یکی، قرین موضوع و محمول دیگری باشه.
همچنین در این درس موارد زیر بررسی میشه:
- قانون نتیجه قیاس
- دامنه مصادیق موضوع و محمول
- شرایط معتبر بودن قیاس
قضیه شرطی و قیاس استثنایی
قضیه شرطی قضیه‌ایه که در اون به اتصال (پیوستگی) یا انفصال (جدایی) میان دو نسبت حکم شده باشه. در این قضایا وقوع حالتی به شرط وجود امر دیگه‌ای خبر داده میشه. مانند:
- اگه تلاش کنی، موفق می‌شی.
- امروز هوا یا سرده یا گرم.
قضایای شرطی به ترتیب چند نوع دارن:
- قضایای شرطی متصل
- قضایای شرطی منفصل
قضایای شرطی منفصل شامل سه قسم میشن:
- حقیقی
- مانعة الجمع
- مانعة الرفع ( مانعة الخلو )
قیاس استثنایی هم به دو نوع اتصالی و انفصالی تقسیم میشه که شامل سه قسمه:
- حقیقی
- مانعة الجمع
- مانعة الرفع ( مانعة الخلو )
سنجشگری در تفکر
در این درس از منطق دهم انواع خطاها بررسی میشه. خطاهای صوری به خطاهایی میگن که ناشی از به کار بردن استدلال‌های نامعتبر باشه. در مقابل خطاهای غیر صوری خطاهایی هستن که ناشی از به کار بردن مقدمات غلط و عوامل روانی هستن.
همینطور در این درس یاد می‌گیرین که کلمات متفاوت دارای بار ارزشی مختلفی هستن. بار ارزشی همون حسیه که از شنیدن کلمه یا عبارتی به ما وارد میشه. برای مثال جملات زیر هر سه یه معنی دارن؛ اما بار ارزشی و روانی مثبت بینشون یکی نیست:
- لطفا سکوت کنید
- حرف نزن
- دهانت را ببند
در این درس از منطق دهم، انواع شیوه‌های مغالطه هم بررسی میشه.
سخن پایانی درباره آموزش منطق دهم
هر چند که یادگیری منطق برای فهم درس فلسفه اهمیت زیادی داره؛ اما منطق فقط پیش نیاز آموزش فلسفه نیست. بلکه ما در تمام زندگی خودمون به این علم نیاز داریم. چون ما در تمام امور زندگی خودمون فکر می‌کنیم و بر اساس فکر، تصمیم می‌گیریم. پس برای تصمیم‌گیری درست، باید با علم منطق آشنا باشیم.
اپلیکیشن آموزشی فاب گزینه بسیار مناسبی برای یادگیری درس منطق دهم معرفی میشه. در این اپلیکیشن، آموزش منطق دهم به بهترین شکل پیش رفته. با نصب این اپلیکیشن، می‌تونین خط به خط کتاب منطق دهم رو از بر بشین و در برنامه‌ریزی درسی دهم انسانی عملکرد موفقی داشته باشین.
همچنین اگه می‌خواین توی باقی درس‌هاتون هم در پایه دهم انسانی، مثل روان‌شناسی، جامعه‌شناسی، فلسفه، فارسی، زبان و جغرافیای دهم انسانی پیشرفت کنین و نمرات خوبی بگیرین، فاب می‌تونه بهتون کمک کنه. پس همین الان به صفحه اصلی فاب برین و اپلیکیشن فاب رو دانلود و نصب کنین.
همچنین اگه سوالی در مورد مباحث درسی انسانی و برنامه‌ریزی درسی توی این پایه داشتین، می‌تونین توی بخش نظرات با ما در میون بذارین. ممنون که تا آخر این مقاله همراه ما بودین. 🙏🏻🎯📚
