خیلی از خانواده‌ها تصور می‌کنن که رسانهها تاثیرات منفی روی تربیت و رشد کودکان داره؛ واضحه که چنین تصوری صحیح نیست. ما نمی‌تونیم مزایا و ویژگی‌های مثبت رسانهها رو نادیده بگیریم. توی دنیای امروز، دوری از رسانهها امری غیرممکنه؛ بنابراین، بهتره که برای استفاده از رسانهها حد و مرز مشخصی رو در نظر بگیریم. ما توی این قسمت، تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد، رو به صورت دقیق بررسی می‌کنیم؛ پیشنهاد می‌کنیم که تا ادامه مطلب با ما همراه باشین.
تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان
نمی‌تونیم منکر تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان بشیم؛ اما، بدیهیه که می‌تونیم این تاثیرات رو تا حد زیادی کنترل کنیم. ابزارهای رسانه‌ای در انواع مختلف خود (تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی، روزنامه‌ها و…) در دسترس تمامی افراد قرار گرفتن و آموزه‌های متفاوتی رو برای کودکان به همراه دارن و همچنین پرورش رفتار مطلوب در کودکان رو تحت تاثیر خودشون قرار میدن.
تاثیرات مثبت رسانهها بر تربیت و رشد کودکان
همانطور که می‌دونین، رسانهها به همان میزان که دارای تاثیرات مخرب بر کودکان و حتی بزرگسالان هستن، می‌تونن در جهت رشد و پیشرفت هم مفید باشن. توصیه میشه به بررسی تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان در جهت مثبت بپردازین تا از بکارگیری روش‌هایی چون محرومیت فرزند از استفاده از ابزارهای رسانه‌ای صرف نظر کنین؛ یادتون باشه که پاک کردن صورت مسئله هیچ وقت نمی‌تونه نتیجه مطلوبی داشته باشه.
رسانه و ارتباطات
اگه ابزارهای رسانه‌ای نباشن، ارتباط با دوستان و آشنایانی که در نزدیکی ما نیستن، بسیار دشوار میشه. جدای از این موضوع، ارتباطات گسترده‌ای که افراد از طریق شبکه‌های اجتماعی با اون روبه‌رو هستن، میتونه بر زندگی تاثیرات مثبتی بذاره. تقویت مهارت‌های ارتباطی از جمله نتایج رسانهها هستن.
یک مثال ساده، تقویت زبان و آشنایی با فرهنگ جوامع مختلفه؛ کودکان ما می‌تونن با برقراری یک ارتباط سالم و امن، با افراد در خارج از کشور در ارتباط بوده و با شناخت فرهنگ کشور‌های مختلف و داشتن مکالمه‌های مختلف، زبان خودشون رو تقویت کنن.
البته موضوعات زیادی هستن که میتونه روی ارتباطات کودک شما تاثیر بذاره؛ که یکی از اون‌ها نقش ترکیبات مغزی در مهارت‌های زبانی کودکان است.
رسانه و آموزش
امروزه، بسیاری از افراد برای یادگیری به سراغ ابزارهای رسانه‌ای میرن. در فضای اینترنت، آموزش هر درس یا مهارتی وجود داره و کودکان می‌تونن به راحتی به اون‌ها دسترسی داشته باشن. توجه داشته باشین که این نوع از یادگیری، گاها عمیق‌تر و دقیق‌تر بوده و باعث میشه که مهارت‌های شنیداری، دیداری و… دانش آموز، به خوبی تقویت بشه.
از مزایای دیگه آموزش دیدن از طریق ابزارهای رسانه‌ای، موارد زیر هستن:
- صرفه‌جویی در زمان (عدم نیاز به پیمودن مسیرهای طولانی، تحمل ترافیک و…)
- هزینه مناسب در مقایسه با شرکت در کلاس حضوری
- در دسترس بودن همیشگی آموزش‌ها
- و…
رسانه و انگیزه
اگه انگیزه کودکان رو تقویت کنیم، تلاش اون‌ها برای رسیدن به موفقیت دو چندان میشه. بسیاری از افراد موفق در سراسر دنیا وجود دارن که تجربیات خودشون رو با سایرین به اشتراک میذارن و روزمرگی خودشون رو به افراد دیگه نشان میدن. پیگیری افراد موفق میتونه تاثیر خوبی بر انگیزه کودکان و حتی شکل‌گیری شخصیت اون‌ها داشته باشه.
دانشافزایی رسانهها
گاهی بدون اینکه متوجه بشیم، از طریق رسانهها اطلاعات پزشکی، تحصیلی، عمومی و… به دست میاریم. رسانهها یک منبع غنی از اطلاعات و دانش روز دنیا هستن. نکته مهمی که والدین باید به کودکان خودشون آموزش بدن اینه که هر چیزی رو توی این فضا باور نکنن.
رسانه و سرگرمی
ابزارهای رسانه‌ای انتخاب بسیار خوبی برای سرگرم کردن افراد هستن. اگه کودکان در استفاده از رسانهها میانه‌رو باشن، می‌تونن در اوقات فراغت خودشون از رسانه استفاده کنن و تفریحات خوبی رو از این طریق برای خودشون رقم بزنن. سرگرمی‌های رسانه‌ای میتونه شامل ارتباط با دوستان، حضور در گروه‌های مناسب، بازی‌های آنلاین و… باشن.
رسانه و ایده
کودکان ما با قرار گرفتن در فضای رسانه‌ای ایده گرفته و خلاق‌تر میشن. اون‌ها می‌تونن از این طریق با انواع مشاغل، مهارت‌ها و… آشنا شده و مسیر خودشون رو انتخاب کنن. رسانه به کودکان این امکان رو میده که تصورات و تخیلات قوی‌تری داشته باشن.
یافتن پاسخ سوالات
کودکان پر از سوال و ابهام هستن؛ اون‌ها تمایل دارن که راجع به مسائل دینی، اخلاقی، آموزشی و… اطلاعات بیشتری کسب کنن. اگه به کودکان، روش صحیح جست‌و‌جوی اینترنتی رو آموزش بدیم، می‌تونیم به اون‌ها کمک کنیم که سطح اطلاعات خودشون رو بالا ببرن.
توجه داشته باشین که برای این منظور باید بر استفاده اون‌ها از رسانه کنترل داشته باشین؛ در ادامه به روش صحیح کنترل کودکان (در بکارگیری رسانهها) نیز می‌پردازیم.
تقویت مهارت هماهنگی حرکتی
مهارت حرکتی در واقع و به بیان ساده، توانایی فعال نمودن برخی عضلات به جهت دستیابی به هدفی مشخصه. در صورتی که این مهارت در کودکان دچار ضعف باشه، با مشکلاتی چون داشتن دست خط ناخوانا، تمرکز ضعیف، نوع نشستن نادرست و… مواجه میشن. کودکان در استفاده از برخی بازی‌های کامپیوتری، ناخودآگاه به تقویت مهارت هماهنگی حرکتی خود می‌پردازن.
بهبود مهارت خواندن و نوشتن
دانش‌آموزان با وب‌گردی‌های خود، تماشای تلویزیون، حضور در شبکه‌های اجتماعی و…، به صورت ناخودآگاه مهارت خواندن و نوشتن خودشون رو تقویت می‌کنن. گسترش دایره لغات کودکان، یادگیری ضرب‌المثل‌ها و…، از طریق رسانهها میسر میشه. همچنین رسانه باعث یادگیری زبان جدید میشه.
رسانه و هنر
هنر در تربیت و رشد کودکان بسیار موثره. کودکانی که به واسطه خانواده، دوستان و… با هنر سروکار دارن، از مهارت یادگیری بصری، تفکر انتقادی، قدرت تصمیم‌گیری و… برخوردار هستن. رسانهها مملوء از هنر هستن. کودکان ما با قرار گرفتن در فضای رسانه‌ای مناسب به هنر علاقه‌مند شده و از اون تاثیر می‌پذیرن.
تاثیرات منفی رسانهها بر تربیت و رشد کودکان
اوضاع در رسانهها همیشه گل و بلبل نیست! معمولا هرچیز خوبی، بدی‌هایی نیز داره. تاثیرات منفی و مخرب رسانهها بر کودکان ممکنه تا حدی زیاد بشه که اثر خوبی‌های اون رو از بین ببره. برای بررسی تاثیرات منفی رسانه بر کودکان، ادامه مقاله رو مطالعه کنین.
عادیسازی خشم
حتما بسیار دیدین که کودکان با تمام حواس خودشون درگیر یک بازی با مضمون جنگ و خشونت هستن، یا مشغول تماشای فیلمی هستن که بازیگران اون حتی تا قطع کردن عضوی از بدن دشمن خود هم پیش رفتن.
اگه کودکان با چنین فیلمها یا بازی‌هایی خو گرفته و رسانهها دائما خشم رو برای آنان به تصویر بکشن، عادی شدن خشم، اتفاقیست که در این میان رخ میده. با عادیسازی خشم، کودکان به مرور رفتارهای نامناسبی در مقابل خانواده، دوستان، فامیل و… از خود نشان میدن.
همچنین با ادامه این روند ممکنه کودک در جامعه، در مقابل خواسته‌ها و نظرات افراد، حتی در مقابل یک بوق کوتاه در ترافیک، عکس‌العمل بدی نشان بده و دائم دنبال دعوا باشه.
تاثیر رسانه و بلوغ زودرس در تربیت و رشد کودکان
ویدیوهای جنسی موجود در رسانه، عکس‌های نامناسب و… ممکنه منجر به بلوغ زودرس در کودکان بشه. امروزه این مسئله بسیار شایع شده؛ نمی‌تونیم بگیم که تنها دلیل بلوغ زودرس افراد، رسانه است؛ اما قطعا رسانهها نقش بزرگی در این موضوع دارن.
رفتار پرخطر جنسی
در نتیجه بلوغ زودرس و تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان، ممکنه افراد در سنین پایین دست به رفتارهای جنسی خطرناک بزنن. ممکنه کودکان و نوجوانانی که با نیازهای جنسی در سن پایین روبرو میشن، بدون فکر به عاقبت کارهای خود، درگیر مسائل جنسی پرخطر شده و به سادگی آینده خودشون رو نابود کنن.
تخریب اعتماد بنفس
سیبی را در نظر بگیرین که سالم، درخشان و خوشمزه به نظر میرسه، غافل از اینکه پشت اون پوسیدگی بزرگی وجود داره؛ رسانه در اکثر اوقات، سمت سالم و زیبا را به ما نشان میدن.
کودکان و نوجوانان در سنی هستن که ممکنه با ویژگی‌های ظاهری خود بسیار مشکل داشته باشن و این احساس موجب افسردگی، افت تحصیلی و… در اون‌ها بشه. حال اگه در رسانه نیز دائما چهره‌ها و اندام‌‌های بی نقص (که معمولا با عمل‌های فراوان به این شکل در آمده‌اند) رو مشاده کنن، این مسئله مزید بر علت شده و اعتماد بنفس اون‌ها رو بیشتر تخریب می‌کنه.
کودکان ما باید بدانن که رسانهها اغلب مشغول نمایش زیبایی‌ها هستن و افراد از پشت پرده زندگی خود، چیزی به ما نشان نمیدن.
بیتحرکی کودکان
دل‌مشغولی زیاد کودکان به رسانه و صرف وقت بسیار برای اون‌ها باعث میشه که کودک، فعالیت بدنی کمی داشته و به چاقی یا انواع بیماری‌ها دچار بشه. در ادامه نیز به همین دلیل ممکنه کودک گوشه‌گیر شده و اعتماد بنفس خودش رو از دست بده.
افت تحصیلی کودکان
در نتیجه وابستگی زیاد به انواع رسانه، کودکان از درس و مدرسه فراری شده و با کاهش نمرات، دچار افت تحصیلی میشه. افت تحصیلی، سرزنش خانواده و معلم، کاهش اعتماد بنفس و… رو به همراه داره.
رواج بی‌بند و باری و اعتیاد
استفاده نادرست از رسانه و عدم وجود تجربه کافی در کودکان ممکنه موجب گرایش اون‌ها به شنیدن موسیقی‌های نامناسب، بی‌بند و باری‌های اخلاقی، اعتیاد و… بشه. کودکان قدرت تصمیم‌گیری خوبی ندارن و در صورتی که اعضای خانواده با اون‌ها روابط صمیمانه‌ای نداشته باشن، ممکنه در دام خطرات گفته شده اسیر بشن.
ضعیف‌شدن چشم‌ها
انسان با مشاهده طولانی مدت تلویزیون، صفحه لپتاپ و…، چشم‌های خودش رو ضعیف می‌کنه. اگه کودکان در استفاده از رسانهها زیاده‌روی کنن، به سبب پلک‌نزدن‌های طولانی مدت، به خشکی چشم دچار میشن و به این عضو حساس و مهم بدن آسیب میزنن.
تقلید نادرست
کودکان و نوجوانان، با مشاهده محبوبیت و مشهور بودن بسیاری از افراد در رسانه، تلاش می‌کنن که شبیه اون‌ها باشن. این تقلید نادرست و کورکورانه ممکنه اون‌ها رو با مشکلات جدی مواجه کنه. طبیعتا همه افراد معروف، دارای شخصیت مورد تایید نبوده و تقلید کودکان از اون‌ها ممکنه به ضرر فرد و حتی خانواده او باشه.
تاثیر رسانه و اختلال خواب در تربیت و رشد کودکان
اعتیاد به رسانه ممکنه کودک شما رو تا پاسی از شب بیدار نگه داره. همچنین نور (حتی نور رایانه و موبایل) سطح ملاتونین بدن رو به هم ریخته و ممکنه کم‌خوابی رو به همراه داشته باشه.
تضعیف روابط
گذراندن وقت با رسانه و غافل شدن از خانواده بسیار دیده شده. ممکنه افراد از همان کودکی به این روند عادت کرده در بزرگسالی و طی زندگی زناشویی نیز با مشکل مواجه بشه. پرداختن به ابزارهای رسانه نباید به حدی برسه که کودک رو از هم‌صحبتی با پدر و مادر، دوستان و… دور کنه.
تاثیر رسانه و حریم خصوصی در تربیت و رشد کودکان
ممکنه کودکان در استفاده از ابزارهای رسانه‌ای چون شبکه‌های اجتماعی اشتباه کرده و افراد سودجو رو به حریم خصوصی خودشون راه بدن! امنیت رسانه کاملا تضمین شده نیست و افراد، خصوصا کودکان باید در استفاده از اون بسیار دقت کنن.
چگونه اثر منفی رسانه بر کودکان را کاهش دهیم؟
اکنون که با تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان آشنا شدین، زمان اونه که راهکارهای کاهش اثرات منفی رسانه بر کودکان رو مطالعه کنین و اون‌ها رو به کار بگیرین. لطفا به نکات زیر توجه کنین.
- برقراری ارتباط صمیمانه با کودک: با فرزند خود صحبت کرده و به او توجه نشان بدین؛ اگه بتونین برای کودک‌تون مثل یک دوست باشین، او برای اتخاذ هر تصمیم و انجام هر کاری با شما مشورت می‌کنه.
- عدم محدود کردن کودک: رابطه کودک رو با رسانه قطع نکنین! انسان همیشه به چیزی که از اون منع می‌کنن، تمایل بیشتری نشان میده. به هیچ عنوان ابزارهای رسانه رو از او نگیرین تا پنهان‌کار نشه.
- مدیریت زمان: میزان استفاده کودک و ارتباط او با رسانه رو مدیریت کنین. اگه برای استفاده کودک از رسانه قانون تعیین کنین، اثرات منفی به شدت کم میشه.
- الگوی مناسب: اگه تمایل دارین که فرزند‌تون در ارتباط با رسانهها میانه‌روی داشته باشه، باید خود‌تون الگوی او باشین! اگه ساعات طولانی را مشغول تماشای تلویزیون یا ماهواره هستین و همیشه موبایل یا لپ تاپ‌تون روبروی شماست، نباید از کودکی که شما رو الگو خوش میبینه توقع رفتار دیگه‌ای داشته باشین.
- شناخت علایق: اگه علایق کودک رو بشناسین و در مورد خواسته‌هاش صحبت کنین یا وقت بذارین، می‌تونین ارتباط او با رسانه رو به راحتی مدیریت کنین.
- ارتباط با مشاور: قطعا کمک گرفتن از یک مشاور باتجربه و دلسوز میتونه کمک کننده این مسیر باشه.
- آگاه‌سازی: به کودک خود ثابت کنین که هرآنچه در رسانه می‌شنون یا مشاهده می‌کنن، واقعیت نداره.
جمع‌بندی تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان
در این مطلب از فاب درباره تاثیر رسانهها بر تربیت و رشد کودکان صحبت کردیم. بررسی تاثیرات مثبت و منفی انواع رسانه در تربیت و رشد کودکان (که در مقاله فوق به آن پرداختیم) کمک می‌کنه که ارتباط بهتری با فرزند خود‌تون برقرار کنین و بتونین اثر منفی رو کنترل کنین. در صورتی که سوال یا ابهامی در مورد کودک خود و روش‌های تربیتی داشتین لطفا سوالات خود‌تون رو در بخش نظرات با ما در میان بذارین.
