چطور میشه توی کلاس ابتدایی روشهای تدریس فعال رو انتخاب و اجرا کرد؟ شاید بپرسین که تدریس فعال یعنی چی؟ تدریس فعال یعنی این که معلم به جای این که فقط مطالب رو بگه و دانشآموزان گوش کنن، از روش‌هایی استفاده کنه که دانشآموزان رو در فرآیند یادگیری مشارکت بده و از اونها بازخورد بگیره.
این روش‌ها خیلی متنوع هستن. مثلاً می‌تونن شامل بازی‌ها، فعالیت‌های گروهی، بحث و گفتگو باشن. این روش‌ها چه فایده‌ای دارن؟
این‌ها باعث میشن که دانشآموزان انگیزه، اعتماد به نفس، همکاری و خلاقیت خودشون رو تقویت کنن و به دانشآموزان کمک می‌کنن به مطالب آموزشی علاقه‌مند بشن و مطالب رو بهتر یاد بگیرن. پس بیاین با هم توی این مقاله از فاب بیشتر در مورد روشهای تدریس فعال در ابتدایی بدونیم و نمونه‌هایی از اونها رو ببینیم.
مزایای تدریس فعال برای دانشآموزان ابتدایی
- تدریس فعال باعث میشه اونها درس رو بهتر یاد بگیرن و مطالب رو بیشتر به خاطر بسپارن.
- باعث میشه خلاق‌تر و انعطاف‌پذیرتر باشن و بتونن مشکلات‌شون رو حل کنن.
- باعث میشه با همکلاسی‌هاشون همکاری کنن و از تجربه‌ها و دیدگاه‌های مختلف استفاده کنن.
- باعث میشه که دانشآموزان از درس خوششون بیاد و انگیزهشون برای یادگیری بیشتر بشه.
- اعتماد به نفس دانشآموزان به مرور افزایش پیدا می‌کنه.
- موجب افزایش اشتیاق کودک درس نخون به یادگیری و شناسایی علل درس نخوندن کودک میشه.
چالش‌های تدریس فعال برای معلمها
- نیاز داره که معلمها برنامه‌ریزی و آمادگی بیشتری داشته باشن و از منابع و ابزارهای آموزشی مختلف استفاده کنن.
- این روش نیاز داره که دانشآموزان هم در کلاس فعال باشن و در بحث‌ها مشارکت کنن و ممکنه یک مقداری براشون سخت باشه.
- نیاز داره که معلمها روشهای ارزیابی متنوعی رو بلد باشن و همیشه از اون روش‌ها استفاده کنن.
معرفی بهترین روشهای تدریس فعال
همونجوری که گفتیم، تدریس فعال یکی از روشهای مدرن و موثر آموزشیه که در اون دانشآموزان به جای این که فقط شنونده باشن، در فرآیند یادگیری فعال و مشارکت‌کننده هستن. در این مقاله، ما چند تا از روشهای تدریس فعال رو که یکی از بهترین روش‌ها برای درس خوندن کودکان محسوب میشه معرفی می‌کنیم و نحوه اجرای اونها رو توضیح میدیم.
روش ایفای نقش
روش ایفای نقش، یکی از روشهای تدریس فعاله که در اون هر کدوم از دانشآموزان برای یادگیری مطالب آموزشی، یک نقش رو به عهده می‌گیرن و بازی می‌کنن. مثلاً می‌تونن نقش یک شخصیت تاریخی، یک حیوان، یک مفهوم علمی و … رو داشته باشن. این روش باعث میشه که دانشآموزان خلاقیت، تخیل، همدلی و همفکری رو در خودشون تقویت کنن.
طرح سوال بعد از ایفای نقش
بعد از اینکه ایفای نقش دانشآموزان تموم شد، معلم می‌تونه با دانشآموزان در مورد تجربه‌شون صحبت کنه و نقاط قوت و ضعف اونها رو بررسی کنه. مثلا می‌تونه این سوالات رو از دانشآموزان بپرسه:
- چه چیزی رو از این بازی یاد گرفتین؟
- چه چیزی رو در مورد نقش خودتون دوست داشتین؟
- چه چالشهایی رو موقع نقش بازی کردن داشتین؟
- چه پیشنهادی برای بهتر شدن این روش دارین؟
روش بارش فکری
روش بارش فکری یا بحث گروهی، یک روش تدریس فعاله که در اون معلم یک سوال یا یک مسئله رو مطرح می‌کنه و دانشآموزان بدون ترس از اشتباه کردن، هر ایده یا جوابی که به ذهنشون می‌رسه رو میگن. معلم همه ایده‌ها رو روی تخته یا کاغذ می‌نویسه و بعد با کمک دانشآموزان اونها رو بررسی و ارزیابی می‌کنه. این روش باعث میشه که دانشآموزان خلاق‌تر بشن و از نظرات همدیگه استفاده کنن.
اجرای روش بارش فکری
برای اجرای این روش، معلم می‌تونه مراحل زیر رو دنبال کنه:
- یک سوال یا یک مسئله رو انتخاب کنه که قابلیت بارش فکری داشته باشه. مثلاً از دانش‌آموزانش بپرسه که چه چیزهایی می‌تونین با یک کاغذ بسازین؟
- قوانین بارش فکری رو به دانشآموزان بگه. مثلاً می‌تونه بگه که:
- هر ایده‌ای که به ذهن‌تون رسید حتی اگه به نظرتون عجیب یا معمولی باشه رو بگین.
- هیچ کدوم از ایده‌های بقیه رو مسخره نکین.
- می‌تونین از ایده‌های بقیه الهام بگیرین.
- سعی کنین تا حد امکان ایده‌های مختلف و جدید رو بگین.
- حالا معلم باید به دانشآموزان زمان بده تا ایده‌های خودشون رو بگن. می‌تونه از روشهای مختلفی مثل دست بالا، گردش کلاس، گروه‌های کوچک و … استفاده کنه.
- همه ایده‌ها رو روی تخته یا کاغذ بنویسه و به دانشآموزان نشون بده.
- به دانشآموزان بگه که چه چیزی از این روش یاد گرفتن و چه فایده‌ای براشون داشت.
روش حل مسئله
یکی از روشهای تدریس فعال در ابتدایی، روش حل مسئله‌ست. در این روش، دانشآموزان با کار کردن روی مسائلی که معلم مطرح می‌کنه، مطالب جدید رو یاد می‌گیرن. اونها باید از منابع متنوعی استفاده کنن و بهترین راه‌حل رو پیدا کنن. این روش باعث میشه که دانشآموزان راه‌حل‌های گوناگونی رو ارائه بدن، در حل مسائل شرکت کنن و از این طریق، مباحث رو یاد بگیرن.
روش انجام پروژه
اگه بخوایم یکی از روش‌هایی که برای تدریس فعال در ابتدایی استفاده میشه رو معرفی کنیم، روش پروژهست. در این روش، دانشآموزان برای یادگیری مطالب آموزشی، یک پروژه رو طراحی و اجرا می‌کنن. مثلاً می‌تونن بسته به توانایی‌شون یک متن، یک نمایش، یک پوستر، یک فیلم یا یک کاردستی بسازن.
این روش باعث میشه که دانشآموزان مهارت‌های عملی، همکاری، برنامه‌ریزی و ارائه رو یاد بگیرن و به مطالب آموزشی از زوایای مختلف نگاه کنن و روی اونها مسلط بشن.
هدف از روش پروژه اینه که دانشآموزان با مراحل سازمان‌یافته و متوالی آشنا بشن. در این روش آموزشی، دانشآموزان باید علاقه و اشتیاق به همکاری در پروژه از خودشون نشون بدن.
روش انجام پروژه در کلاس
اول از همه باید یک هدف برای پروژه با کمک معلم تعیین بشه. بعد از اون باید دانشآموزان با کمک معلم طرح پروژه و مراحل انجام اون رو طراحی کنن. بعدش پروژه رو به صورت مرحله‌ای و تحت نظر معلم اجرایی کنن. در آخر هم هر گروه باید نتیجه پروژه رو به معلم و بقیه دانشآموزان کلاس نشون بده.
گردش علمی از روشهای تدریس فعال
یکی دیگه از روشهای جذاب و هیجان‌انگیز تدریس فعال که خیلی از دانشآموزان رفتارش هستن، گردش علمیه. گردش علمی یعنی دانشآموزان با معلم و همکلاسی‌هاشون برن یک جایی که به درسشون مربوطه و از نزدیک ببینن و یاد بگیرن. این روش خیلی خوبیه برای اینکه دانشآموزان از کلاس خسته نشن و با بتونن همراه با تفریح، مباحث درسی رو یاد بگیرن.
برای این کار، اول معلم باید موضوع و هدف گردش علمی رو مشخص کنه و بعد بگه که می‌خوان برن کجا. بعد معلم بین دانشآموزان وظایف تقسیم می‌کنه و وسایل لازم رو با کمک بچه‌ها و مدرسه تهیه می‌کنه. دانشآموزان هم باید برگه و قلم ببرن و چیزهایی که می‌بینن رو یادداشت کنن. وقتی برگشتن، هر کدوم گزارش‌شون رو سر کلاس می‌خونن یا به معلم میدن.
البته قبل از گردش علمی، باید این موضوع با آموزش و پرورش و والدین هماهنگ بشه. این روش، یکی از بهترین روش‌هاییه که برای یادگیری مطالب و از یاد نبردن مباحث درسی، میشه برای دانشآموزان انجام داد.
مقایسه تدریس فعال و تدریس غیر فعال
- در روش تدریس غیر فعال، معلم مطالب آموزشی رو به دانشآموزان تدریس می‌کنه و فقط خودش حرف می‌زنه. اما در روش تدریس فعال، دانشآموزان در فرآیند یادگیری نقش فعالی دارن و با معلم همکاری می‌کنن.
- در روش تدریس فعال، یادگیری دانشآموزان عمیق‌تر و موثرتر از تدریس غیر فعاله.
- بیشتر دانشآموزان روش تدریس فعال رو به روش تدریس غیر فعال ترجیح میدن و بهتر باهاش ارتباط می‌گیرن.
- روش تدریس فعال، دانش‌آموز محور و روش تدریس غیر فعال، معلم محوره.
- در روش تدریس فعال، دانشآموزان به جز مطالب درسی، مهارت‌هایی مثل تفکر، همکاری، صحبت کردن و ارائه رو هم یاد می‌گیرن.
جمع‌بندی روشهای تدریس فعال در ابتدایی
ما توی این مقاله، در مورد روش تدریس فعال صحبت کردیم و روشهای تدریس فعال در ابتدایی رو به شما معرفی کردیم. این روش‌ها، روش‌هایی هستن که دانشآموزان رو در فرآیند یادگیری مشارکت میدن و باعث میشن که انگیزه، اعتماد به نفس، همکاری، تمرکز و خلاقیت اونها افزایش پیدا کنه.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده باشه و بتونین از این روش‌ها در کلاس‌های خودتون استفاده کنین.
