توی بحبوحه امتحانات و کنکور و چک و اجاره خونه و افزایش قیمت‌ها دیگه مغز ما فرصتی برای فکر کردن و گرفتن تصمیمات درست نداره. یکی از کارهایی که می‌تونین توی این موقعیت‌ها برای پیش‌برد کارهاتون انجام بدین برنامهریزی معکوس است.
می‌دونیم که برای اینکه بتونیم به کارهامون برسیم باید به افکارمون نظم بدیم. این کار هم با استفاده از برنامهریزی انجام میشه.
اما گاهی وقت‌ها پیش میاد که برنامهریزی باعث میشه که به جای اینکه به هدف برسیم بدتر سردرگم بشیم. دلیل این اتفاق چیه؟ چجوری برنامهریزی کنیم که بدتر گیج نشیم؟
توی این مقاله قراره بهتون برنامهریزی معکوس رو معرفی کنیم که یک مدل نوین طرح‌ریزی برای رسیدن به اهداف کوتاه و بلند مدت شماست. اگه شما هم دوست دارین تا برای رسیدن به اهدافتون یک برنامهریزی اصولی داشته باشین این مقاله رو تا آخر دنبال کنین.
آموزش کامل برنامهریزی معکوس
برنامهریزی معکوس یک مدل برنامه‌ریزیه که بر خلاف مدل‌های معمول به جای اینکه از اول به آخر شروع کنین، برعکس عمل می‌کنین و از آخر به اول میاین.
این کار یکی از بهترین روش‌های درس خوندن محسوب میشه. بذارین برای درک بهتر یک مثال بزنیم.
شما قصد دارین تا توی امتحان‌های نهایی آخر سال قبول بشین. توی حالت معمول شما شروع می‌کنین به طراحی برنامهریزی درسی برای هر روز و سپس هدف گذاری برای هر ماه و در آخر مشخص کردن نتیجه دلخواه.
ولی توی برنامهریزی معکوس شما از آخر به اول شروع می‌کنین. یعنی ابتدا هدفی که توی سرتون دارین رو مشخص می‌کنین و از آخر به اول پیش میرین.
چرا برنامهریزی معکوس؟
می‌دونیم که توی دنیای شلوغی زندگی می‌کنیم و از دنیای بیرون شلوغ‌تر، دنیای ذهن ماست که از محیط اطراف تاثیر گرفته. وقتی که بخوایم توی این ذهن آشفته و شلوغ روی یک هدف تمرکز کنیم کار سختی در پیش داریم.
بهترین کار برای اینکه تمامی تمرکز خودمون رو روی یک هدف بذاریم برنامهریزی معکوسه. چون که اول از همه هدف رو برای شما مشخص میکنه، دوم اینکه بهتون ابزار و موارد مورد نیازتون رو میگه و سوم توی بین مسیر رسیدن به هدف راهنمایی‌های خوبی به شما میده.
خیلی از ما به قول معروف یک سر داریم و هزار سودا ولی انرژی و توان کافی برای رسیدن به همه اون‌ها رو نداریم. پس باید طبق شرایط و توانایی‌های خودمون پیش بریم.
برنامهریزی معکوس این کمک رو به ما میکنه تا به بهترین نحو انرژی و توانایی‌هامون رو مدیریت کنیم.
مراحل برنامهریزی معکوس
برای برنامهریزی معکوس می‌تونین مراحل زیر رو انجام بدین:
مشخص کردن هدف:
اولین اقدام توی برنامهریزی معکوس، همونطور که گفتیم، برنامهریزی از اول به آخره. یعنی ابتدا هدفی که می‌خواین به اون برسین رو به طور کامل و واضح مشخص کنین.
در این صورت شما می‌تونین به خوبی متوجه بشین دقیقا چه چیزی می‌خواین. ولی توی برنامهریزی معمولی شما فقط می‌نویسین مثلا نمره خوب می‌خواین و چیز دیگه‌ای مشخص نمی‌کنین. یا اینکه فقط می‌نویسین ۲۰۰ میلیون پول می‌خواین و اینکه چجوری و از چه راهی به دست بیاد رو مشخص نمی‌کنین. به طور کلی اهدافی که مشخص می‌کنین باید ویژگی‌های زیر رو داشته باشن:
- واضح باشن؛
- بشه اندازه‌گیری‌شون کرد؛
- قابل لمس باشن؛
- به شخصیت و منش شما مربوط باشن؛
- زماندار باشن.
سلسله مراتب معکوس:
بعد از هدف دومین چیزی که باید مشخص بشه سلسله مراتب معکوس رسیدن به هدفه. یعنی چی؟ یعنی هدف رو که مشخص کردین، پله قبلیش رو هم مشخص کنین. بعد از اون سراغ مرحله یکی مونده به آخر برین و بعد از اون به مرحله دوتا مونده به آخری و همینطور… تا رسیدن به قدم‌های اولی که باید بردارین.
آنالیز مراحل:
یکی از ویژگی‌های برنامهریزی معکوس اینه که پله به پله مراحل رسیدن به هدف رو مشخص میکنه. حالا باید برای اینکه توی مسیر درستی قرار بگیرین و توی راه رسیدن به اهدافتون سردرگم نشین باید هر مرحله رو آنالیز کنین.
شما توی این مرحله باید موارد زیر رو ارزیابی کنین:
- مشخص شدن هر پله؛ توی قدم اول همه مراحل رو مشخص کنین و هر کدوم رو آنالیز کنین.
- تعین وظیفه افراد؛ اگه توی روند رسیدن به هدفتون به افراد و نیروهایی نیاز دارین، حتما وظایف اون‌ها رو مشخص کنین.
- آنالیز منابع موجود؛ فرض کنین هدفتون رو کسب رتبه زیر ۱۰۰۰ کنکور ریاضی گذاشتین. تمامی منابع درسی و آموزشی‌تون رو توی این مرحله آنالیز کنین.
- پیش‌بینی مشکلات؛ نه میگیم بدبین باشین نه خوش‌بین. ولی اگه می‌خواین برنامهریزی معکوس خوبی داشته باشین بهتره که واقع‌بینانه به همه چی نگاه کنین و خطرات و مشکلاتی که توی راه ممکنه برای شما پیش بیاد رو پیش‌بینی کنین. ارزیابی مشکلات به شما این امکان رو میده تا در صورت مواجه با اون‌ها بهتر عمل کنین.
ددلاین تعیین کنین:
ددلاین چیه؟ معنی لغویش میشه ضرب‌الاجل. یعنی یک زمانی رو به عنوان آخرین مهلتتون مشخص کنین. برای مثال می‌خواین که برای کنکور برنامهریزی کنین باید که اول تیر ماه رو به عنوان ضرب‌الاجل تعیین کنین.
اینجوری می‌تونین مدت زمانی که توی هر مرحله از رسیدن به هدف نیاز دارین رو مشخص کنین. همچنین با مشخص کردن مهلت زمان انگیزه‌تون هم برای رسیدن به هدف مورد نظرتون بیشتر میشه.
مشورت بگیرین:
توی برنامه‌ریزی‌های معمولی، شاید فکر کنین که خودتون بهتر می‌دونین که وقتتون رو با چه روشی تقسیم کنین. ولی یکی از مراحل اصلی برنامهریزی معکوس مشورت گرفتن از کسانی است که تونستن به موفقیت برسن یا قبلا از برنامهریزی معکوس استفاده کردن.
با مشورت گرفتن شما می‌تونین از مشکلات و چالش‌های احتمالی و راهکارهای حل اون‌ها با خبر بشین.
مزیت‌های برنامهریزی معکوس
حالا چرا برنامهریزی معکوس بیشتر جواب میده؟ مزیت‌های این مدل برنامهریزی چیه؟
همونطور که خودتون بهتر می‌دونین امروزه با دریایی از اطلاعات درست و غلط مواجه هستیم. برای اینکه بشه به یک حرف اعتماد کرد باید پشت اون حرف رو گرفت و رفت تا به منابع رسید.
خوشبختانه مزیت‌های برنامهریزی معکوس توسط پژوهش‌های گسترده توسط دانشمندان ثابت شده. توی ادامه مطلب براتون از انواع مزایا برنامهریزی معکوس گفتیم:
افزایش اعتماد به نفس:
اولین تاثیر برنامهریزی معکوس بالا بردن اعتماد به نفس شما است. وقتی که هدف رو به طور کامل مشخص کنین و هیچ ابهامی باقی نذارین می‌تونین که با یک دید واقع‌بینانه جلو برین.
وقتی که واقع‌بینانه به موضوعات نگاه کنین می‌تونین دقیقا با توجه به توانایی‌هاتون برنامهریزی کنین و برای رسیدن به هدف مصمم‌تر باشین.
مشخص شدن مسیر:
خیلی وقت‌ها توی برنامه‌ریزی‌ها مسیر مشخص میشه ولی این مسیر بدون در نظر گرفتن موانع و احتمالاته. وقتی شما مسیر رو به طور واضح و مشخص ببینین و از خطرات اون آگاه باشین، قدم بعدی رو محکم‌تر بر می‌دارین.
توی این قسمت باید که هزینه هر بخش رو حساب کرده و افرادی که توی هر مرحله کنار شما هستن رو مشخص کنین.
افزایش شانس موفقیت:
وقتی بدونین که توی چه مسیری قدم میذارین و ته مسیر به چه چیزهایی می‌رسین مطمئنا شانس موفقیتتون هم بیشتر میشه و می‌تونین درصد خطاها رو اندازه بگیرین و از رخ دادن اشتباهات زیادی جلوگیری کنین.
بالا رفتن انگیزه:
برنامهریزی معکوس یک تصویر واقعی جلوی شما میذاره. همچنین باعث میشه تا برای ادامه مسیر انرژی بیشتری پس‌انداز کنین. چون که دیگه ابهامات برنامهریزی معمولی براتون پیش نمیان و می‌تونین در طول مسیر با انرژی پیش برین.
همچنین آخر خیلی از برنامه‌ریزی‌های معمولی وقتی به هدف نرسین انگیزه‌تون رو به طور کلی از دست میدین. ولی توی برنامهریزی معکوس می‌تونین آخر مسیر رو ببینین و با هر بار دیدنش انگیزه بگیرین.
برنامهریزی معکوس برای موفقیت تحصیلی
اگه دانش‌آموز هستین، دانشجو یا اینکه پشت کنکور هستین و دارین برای موفقیت تحصیلیتون تلاش می‌کنین برنامهریزی معکوس به کمک شما میاد. حالا چطوری؟ در ادامه مقاله بهتون میگم.
برنامهریزی معکوس برای امتحانات
برای دانش‌آموزها و دانشجوها امتحانات مرحله آخر نیست. برای مثال وقتی شما دارین برای موفقیت توی امتحان‌های میان ترم یا ترم اول برنامهریزی می‌کنین باید هدفتون رو گسترش بدین و تا امتحان‌های نهایی پیش برین. دانش‌آموزها و دانشجوها باید معدل پایان سال رو به عنوان هدف آخر قرار بدن.
اینجوری بهتر می‌تونین مسیر رو برای خودتون مشخص کنین.
نکته بعدی که دانش‌آموزها و دانشجوها باید اون رو توی خاطرشون داشته باشن، اینه که تعیین کنن توی چه درسی چه نمره‌ای می‌خوان بگیرن.
شما نمی‌تونین هدفتون رو فقط موفقیت توی امتحان‌ها قرار بدین، بلکه باید مشخص کنین دقیقا چه نمره‌ای از چه درسی می‌خواین و بعد از آخر به اول شروع به برنامهریزی معکوس کنین.
برنامهریزی معکوس برای کنکور
برنامهریزی معکوس برای کنکور متفاوت با برنامهریزی برای امتحاناته. برای کنکور شما باید به طور دقیق رتبه‌ای که انتظار دارین، رشته‌ای که می‌خواین و همینطور دانشگاه مورد نظرتون رو مشخص کنین.
حتی باید از این هم جلوتر برین و بعد از اینکه رتبه مخصوص برای رشته مورد علاقه‌تون توی دانشگاه مورد علاقه‌تون رو به دست آوردین، باید معین کنین چه موقعیت‌های شغلی رو‌به‌روتون قرار داره و شما کدوم یکی رو می‌خواین انتخاب کنین.
مشخص کردن موقعیت‌های شغلی باعث میشه تا بدونین آیا رشته‌ای که دارین برای اون تلاش می‌کنین به درد شما می‌خوره یا نه. یادتون باشه این موارد رو قبل از شروع برنامهریزی باید مشخص کنین.
برنامهریزی معکوس برای کسب‌و‌کار
افراد بزرگسال هم می‌تونن از برنامهریزی معکوس استفاده کنن. اون‌ها هم باید مراحل انجام برنامهریزی معکوس را به خوبی انجام بدن.
برای موفقیت توی کسب‌و‌کار های مختلف باید به نسبت اون کار برنامهریزی معکوس رو انجام بدین.
خیلی از افراد دنبال عوض کردن شغلشون هستن، یک سری می‌خوان که تازه کسب‌و‌کاری رو راه بندازن و خیلی‌ها هم دنبال پیدا کردن شغل مناسب خودشون هستن.
هر سه دسته می‌تونن با برنامهریزی معکوس به خواسته‌شون برسن.
برنامهریزی معکوس برای ارتقا شغلی
افرادی که قصد دارن شغلشون رو ارتقا بدن، کسب‌و‌کار خودشون رو بزرگتر کنن یا اینکه بخوان توی اداره‌ای که هستن ارتقا شغلی داشته باشن، باید ابتدا جایگاهی که توی اون هستن رو مورد بررسی قرار بدن.
سپس به مقایسه این موقعیت شغلی با موقعیت‌های بزرگتر بپردازن و چالش‌ها و هزینه‌هایی که باید توی این راه بدن رو محاسبه کنن.
در آخر همونطور که گفتیم، مرحله به مرحله از انتها به اول بیان.
همچنین بخوانید: تک ماده امتحانات نهایی
برنامهریزی معکوس برای راه‌اندازی کسب‌و‌کار
راه‌اندازی کسب‌و‌کار همیشه یک کار پر رسیکه و باید به طور دقیق برای اون برنامهریزی کنین. توی بخش‌های قبلی گفتیم که برنامهریزی معکوس تصویر دقیق‌تری از مسیری که می‌خواین توی اون قدم بذارین براتون شکل میده.
واقعیت رو در نظر بگیرین. با توجه به داشته‌ها و امکاناتتون شروع کنین و هدفی که می‌خواین به اون برسین رو تصویرسازی کنین.
توی هر مرحله‌ای که از آخر به اول میاین، سرمایه و افرادی که در اختیار دارین رو لحاظ کنین.
در ضمن دانلود اپلیکیشن فاب مهارتی به شما توی راه‌اندازی کسب‌و‌کارتون کمک زیادی میکنه.
برنامهریزی معکوس برای انتخاب شغل
انتخاب شغل یکی از سخت‌ترین کارهاست. مخصوصا توی شرایط بهم ریخته امروزی. اما شما می‌تونین با یک برنامهریزی معکوس انتخاب خوبی برای شغلتون داشته باشین.
برای مثال اگه قصد دارین تا توی یک شرکت معتبر استخدام بشین:
- محاسبه مدت زمان کارآموزی یا یاد گرفتن کار؛
- در نظر داشتن مدرک‌های تحصیلی مورد نیاز برای کار مورد علاقه‌تون؛
- شرکت توی مصاحبه‌های کاری؛
- ارسال درخواست کار؛
- جستجوی دوره‌های آموزشی مربوط به شغل مورد نظرتون؛
- مشورت با افراد شاغل توی اون حرفه؛
- حضور در کنار افراد شاغل توی شغل مورد نظرتون و یاد گرفتن کار از نزدیک؛
- با افرادی که به شغل مورد نظر شما مشغولن مشورت بگیرین.
تحقیقات نشون داده افرادی که از برنامهریزی معکوس توی انتخاب شغلشون استفاده کردن درصد موفقیت بیشتری داشتن.
جمع‌بندی
توی این مقاله به آموزش کامل برنامهریزی معکوس پرداختیم. این مدل برنامهریزی برعکس مدل‌های معمول از آخر به عمل طراحی میشه. توی برنامهریزی معکوس شما دیگه یک گوشه نمی‌شینین و رویاپردازی کنین برای اهدافتون. بلکه تصویر واقعی از اون‌ها و تک تک مراحلی که برای رسیدن به هدف ازشون می‌گذرین، می‌سازین.
روند برنامهریزی معکوس، توجه به تمامی بخش‌ها و مراحل، آنالیز منابع و مشخص کردن وظایف افرادی که توی این مسیر کنار شما هستن، از جمله کارهایی است که باید برای طراحی یک برنامهریزی معکوس عالی انجام بدین.
امیدواریم که این مقاله تونسته باشه به شما کمکی کرده باشه توی رسیدن به اهدافتون.
